Marlin**** YouTube (zelfhulp)
Boosheid is een probleem vandaag. Veel mensen zijn boos. Ik ook. Boos op het slechte weer. Boos op mezelf. Vraag eens aan een klinisch psycholoog om een aantal coping-strategieën te noemen hoe je om moet gaan met boosheid. Hij, zij of het komt niet verder dan vijf, schat ik zo in. Je kunt ook naar de bibliotheek gaan en een heel bijzonder boek lenen. Het is wel een tijdje geleden geschreven. In een tijd dat er nog geen psychotherapie bestond en ook geen social media accounts om te volgen. In dat boek vind je zo maar tien verschillende coping-strategieën! Gratis en voor niks. In verschillende contexten en met verschillende technieken leer je hoe je met deze emotie om kunt gaan, soms zelfs voorkomen. Goed doordacht en helder opgeschreven.
Titel: Leer denken als een Romeinse keizer
Beoordeling: ****
Genre: Zelfhulp-boeken
Auteur: Donald Robertson
Uitzendkanaal: YouTube , podcast, gratis e-mailcursus:
Beginner’s Guide to Daily Stoicism
Een dagboek lucht op en relativeert…
De auteur is Marcus Aurelius (121-180), keizer en legeraanvoerder van het Romeinse Rijk. Rond 170 n.Chr. schreef hij op een wiebelig tafeltje het boek dat later bekend zou staan als Meditations. ‘s Nachts bij een flakkerend olielampje, in zijn legertent ergens aan de noordgrens van het rijk, werkte hij elke dag gedisciplineerd aan het manuscript.
Zijn legioenen voerden in deze tijd strijd met de Marcomannen, een lokale stam die de limes bedreigden. Eigenlijk was het door Marcus niet eens bedoeld als boek. Het was meer een poging om met zichzelf in het reine te komen. Op zichzelf al een therapeutische methode die hij ook in zijn teksten probeert uit te dragen: ‘als je boos, somber, verdrietig of ondankbaar bent: hou elke dag een dagboek bij’. Dat lucht op en relativeert. Dat geeft je, zoals hij dat noemt, ‘een zicht van boven’ waardoor alles anders lijkt en voelt. Psychologen zijn deze techniek veel later ‘cognitieve distantiëring’ gaan noemen. Marcus was met zijn boek zijn tijd ver vooruit.
Zelfhulp boek ‘Leer denken als een Romeinse keizer’
In plaats van naar de bibliotheek te gaan kun je ook het nieuwe boek van de Schotse cognitief gedragspsycholoog Donald Robertson kopen. Hij heeft de inhoud en de zeggingskracht van de Meditations als uitgangspunt genomen voor een nuttig zelfhulpboek, een TedX, en een e-mail cursus.
De titel van het boek is in die zin een beetje onhandig gekozen: ‘leer denken’ zou, wie de technieken van Marcus goed wil navertellen, natuurlijk moeten zijn ‘leer antwoorden…’ Een standaard Romeinse keizer was Marcus Aurelius ook niet. In tegenstelling tot het klassieke beeld dat wij hebben van de keizers (megalomaan, decadent of compleet gestoord) was Marcus vergevingsgezind en rechtvaardig. Maar ook gedisciplineerd, en levend vanuit strikte waarden.
Toch is het zelfhulp-boek van Robertson een mooie aanvulling op de berg aan nieuwsbrieven, podcasts, sites en boeken over stoïcijnse filosofie die momenteel over ons wordt uitgestort. Vooral omdat Robertson niet als een historicus te werk gaat. Elke geschiedkundige gaat zich natuurlijk afvragen wat een emotie als boosheid in de tijd van Marcus betekent moet hebben. Dat historiserende verhaal slaat hij gelukkig over. Integendeel: heel concreet vanuit zijn eigen tijd en vak (psychotherapie), vertaalt hij de ideeën van de Griekse en Romeinse stoïcijnen, naar moderne inzichten van de cognitieve gedragstherapie.
De gedachte ‘help, ik ga dood’ uitdagen
Het is verbazingwekkend om te zien hoe dicht bijvoorbeeld de Romeinse slaaf en stoicijnse filosoof Epictetus met zijn ideeën staat bij grondleggers van de cognitieve gedragspsychologie uit de 20ste eeuw als Albert Ellis en Aaron Beck. Epictetus vertelde zijn leerlingen dat zij bij bedreigende situaties (bijv. je zit op een schip en het gaat zinken) een onderscheid moeten maken tussen primaire indrukken, de zogenaamde phantasiai (in het voorbeeld de standaardgedachte en -reactie nav het zinken van het schip: ‘help, ik ga dood’) die men niet kan beheersen en de secundaire indruk, de zogenaamde instemming (sunkatatheseis) die de eerste gedachte en reactie probeert te pareren of van een context te voorzien met een nieuwe gedachte en een nieuw antwoord op de situatie kan vormen. In het voorbeeld: het schip zinkt dan wel maar er is een sloep aanwezig die voorkomt dat ik verdrink, laat ik dus rustig blijven. Ook Marcus refereert in zijn Meditations herhaaldelijk aan deze ‘decatastroferende’ techniek.
Omgaan met boosheid
Wat betreft het omgaan met boosheid laat Robertson ook zien wat Marcus van Epictetus heeft geleerd. Marcus werd bijvoorbeeld in de senaat herhaaldelijk beledigd. Maar ‘s avonds schrijft hij dan in zijn dagboek dat een consul hem heeft beledigd maar zonder dat hij daar dan het waardeoordeel aan toevoegt dat deze man hem probeerde te kwetsen. Je kunt dus als je bij de feiten blijft en op je taal let, makkelijker omgaan met boosheid, angsten en zorgen in het leven.
Achter de manier waarop we alleen al over gebeurtenissen spreken en denken gaan, volgens Marcus, allerlei waardeoordelen schuil die vorm geven aan onze gevoelens. Het zijn niet de dingen die ons emotioneren maar de meningen over die dingen die ons emotioneren. Daar kunnen we iets anders mee doen. Zie daar de cognitieve gedragstherapie in een notendop. Robertson schreef in die zin een leerzaam boek dat je gewoon moet lezen – om bij de theorie te blijven vel ik verder geen waardeoordeel.
Marlin
