Marlin EEN INTERACTIEVE SCHOOLPLAAT VAN ISINGS
Het digibord wordt nog maar mondjesmaat gebruikt in het primaire onderwijs. Hoe komt dat? En wat zijn de mogelijkheden? Als buitenstaander gaf ik in de klas van mijn zoon via het digibord een reeks geschiedenislessen over ‘De Nieuwe Hollandse Waterlinie’. In vier postings een verslag van deze ontdekkingsreis in de wondere wereld van het smartboard – een onderwijsinnovatie die meer te bieden heeft dan de projectie van een knappend haardvuurtje in de klas met Kerstmis.
Kant-en-klaar lesmateriaal onder de knop?
Elke leerkracht die op zoek gaat naar digitaal lesmateriaal voor zijn bord wil natuurlijk een kant-en-klaar pakket. Het voorbereiden van een nieuwe les kost normaal al veel tijd. De website van de Nieuwe Hollandse Waterlinie voorziet prima in deze behoefte. Onder de knop ‘educatie’ staat een helder lesoverzicht per onderwijsniveau. Elke les heeft ook een docentenhandleiding en werkbladen – te downloaden als pdf. In de docentenhandleiding staat uitgelegd wat de lesdoelen zijn, hoe en waarbij het digibord ingezet wordt en hoeveel tijd elke les kost.
Interactieve ‘Isings’
Voor de eerste les koos ik ‘Water als wapen’ en downloadde de bijbehorende documenten. Al snel werd me duidelijk dat elke les is opgezet rond een zogenaamde ‘ontdekplaat’. Hiermee gaan we eigenlijk terug naar het concept van het Aanschouwelijk Onderwijs dat in de negentiende eeuw in zwang kwam in Nederland. Dit keer geen schoolplaat van Isings met een historische les aan de muur maar een grafische visualisatie van een belegering. We zien militair geschut, bemand door soldaten met hakenkruizen en op de achtergrond een fort. In de verte heel vaag het silhouet van een stad. Op deze mooi ontworpen overzichtsplaat zijn buttons geplaatst bij details en aan de rechterkant van het scherm bevindt zich een open te klappen verticale navigatie-balk.
We hebben dus feitelijk op het digibord een website geprojecteerd die met een touchscreen te bedienen is. Door op een knop bij een detail van de plaat te klikken start een kleine animatie, een korte videoclip of wordt een grote foto getoond binnen de plaat.
Hoe werkt het lesmateriaal in de praktijk?
Eenmaal in de klas sta ik vrijdagmiddag tegenover 25 leerlingen uit een groep 7 die vol verwachting mij aankijken. Na een korte introductie waarin ik uitleg wat we vanmiddag gaan doen, en hoe we het digibord gaan inzetten, laad ik de overzichtsplaat ‘Water als Wapen’ op het digibord. De kinderen zijn meteen geïnteresseerd in de plaat en in de buttons. ‘Klik daar eens op, meester!’ ‘Gaaf! Dat zijn Duitsers, toch? Gaat het over de oorlog?’.
Volgens de handleiding is het de bedoeling dat je eerst de algemene videoclip ter oriëntatie aan de klas toont en vervolgens klassikaal de ‘thema’s’ op de plaat stuk voor stuk behandelt. Daarna start je met het laten maken van de opdrachten. Uiteraard heb je de werkbladen van te voren geprint.
Licht uit, spot aan
Het licht in de klas brandt waardoor de ontdekplaat, zeker voor de kinderen achter in de klas, niet duidelijk op het digibord te zien is. We doen het licht uit, wel zo gezellig en ik start het algemene filmpje over de Hollandse Waterlinie. Het filmpje opent zich binnen de ontdekplaat op ongeveer een derde. Voor de kinderen achter in de klas is het feitelijk te klein. De informatie van de clip, ook met 3D animatie’s, is kort en bondig, hier en daar eerder gericht op de eerste klassen van de middelbare school (teksten als ‘er bestaan virtuele kringen rond het fort’) maar dat mag de pret niet drukken. Groep 7 kijkt met aandacht naar de vijf-minuten durende clip.
Kanonnen en soldaten
De kinderen kijken mij na het filmpje een beetje verdwaasd aan. Geen vragen vooralsnog. Ik heb het idee dat de informatie te veel was en vooral te snel. Nou ja. Nu gaan we inzoomen op het onderwerp, zoals dat heet. We keren terug naar de overzichtsplaat met een klik op het digibord. De navigatie om zo te switchen tussen filmpje, ontdekplaat en opdrachten is handig.
Ik vraag hen wat er allemaal te zien is op de plaat. Wat aarzelende vingers. “Kanonnen en soldaten.” Meer komt er niet uit de klas. Omdat de kinderen geen beeld hebben van een fort of een verdedigingswerk ontgaat hen de rest van de details. Dat water hier ingezet wordt als verdediging is volstrekt onduidelijk. Dat komt ook door de voornamelijk groene kleuren. Als het water tussen de soldaten en het fort blauw was geweest dan was het wel duidelijk geweest.
De filmpjes slaan aan
We raken in gesprek hoe water al sinds de middeleeuwen bescherming biedt tegen een aanval van buitenaf. Ik klik maar eens op de knop ‘Hoogte Waterlinie’, waarbij een animatiefilmpje wordt getoond, waarom men bij de inundatie voor een diepte van maar 50 cm. koos. Dat filmpje slaat aan. Kinderen moeten lachen. Vervolgens laat ik alle foto’s en filmpjes stuk voor stuk zien en neem zo de totale stof door. Vragen stellen; kinderen dwingen na te denken over wat ze zien. Dat je hier in totaal 10 minuten aan kwijt bent (volgens de docentenhandleiding) klopt niet. Juist om bij de kinderen nieuwsgierigheid op te wekken praten we over elke knop wel vijf minuten met elkaar! Ondertussen kijk ik schuin in de handleiding of ik wel alle ‘weetjes’ behandel die zo in de opdrachten toegepast moeten worden.
Antwoorden op het digibord
Ik laat de setjes met opgavenbladen uitdelen. Elke leerling zal individueel de opdrachten doen. En dan klassikaal bespreken met behulp van het digibord – dat lijkt het concept. Ik geef ze 10 minuten voor elke opdracht. Ter introductie laat ik 1 kind de opdracht voorlezen en ik licht nog een keer toe wat er verwacht wordt. De kinderen zetten zich, toch wel geïnteresseerd geraakt, aan het werk. Ik besluit om na 10 minuten de opdracht te bespreken. Het digibord dient namelijk ook als antwoordenboek. Door rechts in de balk bijvoorbeeld ‘opdracht 4′ aan te tikken presenteer je het antwoord. Dit is alleen functioneel als er een groot schema moet worden getekend. Bij veel opdrachten vraag je je af of het antwoord (1 zinnetje tekst) wel op het digibord moet worden afgebeeld. Wat wel functioneel is dat sommige antwoorden ook weer vergezeld worden met een animatie die het antwoord toelicht.
Opdracht 4 is een leuke opdracht die kinderen bewust maakt van de relatie tussen de hoogte van water en de mogelijkheden voor een leger om op te rukken. En toetst of men de ontdekplaat goed heeft begrepen. Opdracht vier B, C, D en E bespreken we op dezelfde manier. Eerst laat ik een kind het antwoord geven en samen kijken we dan op het digibord of het antwoord goed is. Op deze manier werken we opdracht 5 en 6 ook door. Opdracht 8 gaat over een gecodeerde boodschap. De kinderen moeten de code kraken van een onleesbare zin. Op zich een hele populaire opdracht. Maar de context moet ik zelf verzinnen. Ik vraag de klas over het waarom van gecodeerde boodschappen. En ik geef een voorbeeld uit mijn eigen Militaire Dienst. Nu is de beer los. De kinderen hangen aan mijn lippen. Tsja. Het digibord is natuurlijk één van de middelen om kennis over te dragen. Je eigen verhaal blijft ook belangrijk.
Nieuwe ontdekplaat?
Als afsluiting, ik ben van 13.00 tot 14.30 bezig geweest, laat ik de kinderen nog een keer het 3D-filmpje zien. De kinderen zijn nog redelijk rustig. En besluit ik, als voorschot op de volgende week, een idee te geven van de nieuwe ontdekplaat. Maar de kinderen ruiken het weekend en zijn niet meer geconcentreerd. Mooi moment om de les over te geven aan de juf.
Het NHW lesmateriaal is een uitgave van Projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie en mede mogelijk gemaakt door het Europese project INTERREG IVB. Realisatie: MCW Studio’s in nauwe samenwerking met Bliksems 3D communicatie.
Wat kunnen we nu voorzichtig concluderen na deze zeer persoonlijke ontdekkingstocht: zal het digibord op korte termijn het krijtbord gaan vervangen?
Lees verder
>> (4) Lesgeven met het digibord: het einde van het krijt-tijdperk?
Lees terug
>> (1) Lesgeven met het digibord: een reuze iPad aan de wand
>> (2) Lesgeven met het digibord: een vergaarbak aan digitaal lesmateriaal
Marlin
