(Punt 1 – begin met beginnen)
Tussen blokhaken het associatieve werkwoord waarmee je een praktische invulling kan geven aan deze slogan. Bepaal voor jezelf welk werkwoord naar aanleiding van deze slogan, het beste voor jou de theoretische lading dekt.
In de jaren twintig van de vorige eeuw deed het sociologen echtpaar William en Dorothy Thomas onderzoek in een gevangenis waarbij ze stuitten op het opvallende gedrag van één van de gedetineerden: Elke keer als hij zijn medegedetineerden zag praten reageerde hij furieus en werd hij agressief. Hij was er namelijk van overtuigd dat ze het over hem hadden, dat ze hem beledigden en kleineerden. Het deed helemaal niet ter zake of dit wel of niet het geval was. Alleen al het zien bewegen van hun lippen leidde tot een gewelddadige uitbarsting. De observatie van dit gedrag inspireerde William en Dorothy tot wat bekend is geworden als de Stelling van Thomas: Als je situaties als echt bestempelt, zijn ze ook echt wat hun consequenties betreft. Aldus het echtpaar Thomas in The child in America: Behavior problems and programs (1928). (If men define situations as real, they are real in their consequences.“)
🎶 Ik heb een steen verlegd, in een rivier op aarde. Het water gaat er anders dan voorheen 🎶.
Reflectieoefening Alles heeft effect
Ik heb een steen verlegd in een rivier op aarde
Het water gaat er anders dan voorheen
De stroom van een rivier hou je niet tegen
Het water vindt er altijd een weg omheen
Misschien eens gevuld van sneeuw en regen
Neemt de rivier mijn kiezel met zich mee
Om hem dan glad en rond gesleten
Te laten rusten in de luwte van de zee
Ik heb een steen verlegd in een rivier op aarde
Nu weet ik dat ik nooit zal zijn vergeten
Ik leverde ‘t bewijs van mijn bestaan
Omdat, door het verleggen van die eene steen
De stroom nooit meer dezelfde weg zal gaan
Ik heb een steen verlegd in een rivier op aarde
Nu weet ik dat ik nooit zal zijn vergeten
Ik leverde ‘t bewijs van mijn bestaan
Omdat, door het verleggen van die eene steen
Het water nooit dezelfde weg zal gaan
De stelling van Thomas is bekender in een afgeleide vorm en onder een andere naam: de selffulfilling prophecy: hoe sterker je overtuiging dat een voorspelling gaat uitkomen, hoe meer je je op die uitkomst gaat anticiperen en, daardoor, hoe groter de kans dat die uitkomst zich ook werkelijk zal gaan voordoen.
Waar de stelling van Thomas de vinger oplegt is dat de uitkomst van een situatie afhankelijk is van hoe ik de situatie begrijp en niet van de situatie zelf. En de stelling zoomt in op één, wezenlijk aspect van mijn begrip, namelijk dat ik de situatie als echt beschouw, dat ik de overtuiging heb dat het is zoals ik denk dat het is.
Iemand schrijft: ‘Wie zich kwetsbaar voelt, zal steeds kwetsbaarder worden.’ Ze heeft het niet over jezelf openstellen, je blootgeven, jezelf laten zien, wat moeilijk is, maar wat we als iets positiefs beschouwen. Ze heeft het over de negatieve ervaringen dat mensen in de openbare ruimte te dichtbij komen, je soms zelfs aanraken terwijl je dat niet wilt. Ze heeft het over de onmacht om je grenzen te bewaken en over het gevoel dat dit haar steeds vaker overkomt. Ze ziet de stelling van Thomas in zichzelf aan het werk en daarin het begin van een bevrijding: al voel ik me een slachtoffer van de wereld, dat wil nog niet zeggen dat ik dat ben of moet zijn. Wat er ook gebeurt.
Je hier bewust van zijn verandert niets. En tegelijkertijd ook wel. Want hoe je meer ervan overtuigd bent dat het kan veranderen, hoe meer je je daarnaar gaat gedragen en hoe meer de verandering werkelijkheid wordt. Er is niets veranderd, maar de verandering is voorbereid.
Dus: hoe onbetekenend klein een gevoel, hoe beperkt een handeling, hoe futiel ook één gedachte is: ALLES heeft gevolgen en kan levensbepalend zijn. De boodschap is dus: ga hier mee zorgvuldig om. Wees je bewust van de consequenties van een ingesleten denkpatroon. Hoe verleidelijk ook de groef is waarin de plaat blijft hangen: het heeft gevolgen wanneer je zo blijft denken, voelen en handelen.
De stelling van Thomas wijst ons op het verschijnsel dat je als mens door je beperkte, subjectieve waarneming (bijvoorbeeld gevoed door achterdocht), gevolgen op die fictieve situaties kan creëren die echt worden. Wanneer je als mens een situatie als echt, als werkelijk definieert dan heeft die onechte situatie ‘echte’ gevolgen. Je denkt bijvoorbeeld dat anderen over je praten terwijl je alleen maar mondbewegingen ziet en je de anderen niet kan verstaan. Een wantrouwende geest kan veroorzaken dat je verschijnselen om je heen op jezelf betrekt terwijl in werkelijkheid er helemaal geen relatie is. Geen oorzakelijk verband tussen jijzelf en de monden die bewegen om je heen. Toch word je boos. Je gaat schreeuwen: ‘heb ik iets van je aan?’. Dat zei mijn moeder vaak. Kijk niet zo, heb ik iets van je aan? Je begint conclusies te trekken over zaken om je heen. Je gaat je wapenen met argumenten. Je gaat je voorbereiden. Anderen zien wel je vreemde gedrag en gaan over je praten. Je ziet dezelfde mondbewegingen maar zij blijken nu ook de vermoede inhoud gekregen te hebben. Zij bevestigen je wantrouwen. Zo kunnen dus dwalingen in gedachten tot werkelijke situaties leiden. Als een self full filling prophecy. Don Quichotterie.
Voor mij zo’n beslissend inzicht omdat ik mij realiseer dat niet alleen futiele handelingen (gedrag: bijv. ik verleg een klein steentje in stromend water) hele grote gevolgen kunnen hebben maar ook een futiele gedachte kan oorspronkelijk hele vriendelijke windmolens veranderen in realistische vijanden, waarmee iets uitgevochten moet worden. Terwijl in eerste instantie dit gewone windmolens waren zonder foute bedoelingen.
Hieronder de slogan als toegangsscherm voor je smartphone zodat je er dagelijks mee kan oefenen.
