Corrigeer alle fouten met een intentie
Always meditate on whatever provokes resentment
Punt VII. Leef op je gemak in een krankzinnige wereld
Dingen en mensen die haatgevoelens oproepen zijn prima oefenmateriaal. Zij vertellen een verhaal over onszelf. Het is dus zaak om ze te koesteren. Althans niet af te wijzen als een verkeerde emotie. Zij mogen er zijn en horen bij je. Slogan 49 wil ons duidelijk maken dat zelfverwijt weinig vruchtbaar is. De slogan (en onze verontwaardiging die meestal volgt op de zin ‘blijf dicht bij je wrok’) maakt een intentie bewust die contraproductief is in de training. Er ligt achter die verontwaardiging (ik mag geen haatgevoelens hebben, ik heb iets fout gedaan, ik ben schuldig) een verlangen naar verandering, een pad van A. naar B. Naar iets van je af gooien. Naar beter worden. Terwijl je dat natuurlijk al bent. Je bent jezelf. Ook met je haatgevoelens.
Visualisatie elementen.
Rancune is een ervaring van tekort: we kunnen de ander geen vergiffenis schenken. We kunnen dat loslaten door te erkennen dat je rancuneus bent en dat de anderen daarbij vergeven kunnen worden. Rancune heeft veel meer te maken met jou dan met de ander. Het vergiftigt jezelf. En dat wil je niet. Daarom kun je de gevoelens omhelzen en tegelijk je er niet door laten drijven. Je kunt ze onderzoeken. Het is een schat aan informatie.
Vergrootglas = onderzoeken. Omarmen is twee armen om je heen, jezelf heen. Koesteren zoals je moeder dat deed. Beschermen . Rancune is gif naar de anderen spuiten als een slang. Het is niet bijten want dan zou het geweld zijn.
- Wat heb ik van dit persoon gekregen?
- Wat heb ik aan dit persoon teruggegeven?
- Welke problemen, zorgen, ongeluk heb ik bij deze persoon veroorzaakt?
Een verwante vierde vraag, “Welke problemen en moeilijkheden heeft deze persoon mij veroorzaakt?”, wordt met opzet genegeerd in Naikan. Naikan veronderstelt dat mensen van nature in staat zijn om antwoorden op deze vierde vraag te zien, en dat te veel focus op deze vraag verantwoordelijk is voor ongeluk in het dagelijks leven.
Blijf dicht bij je wrok
‘Blijf dicht bij je wrok’ is een opmerkelijke aanwijzing in Lojong, de training van de geest. Ze sluit aan bij de vorige slogan die in herinnering bracht dat je met alles wat je overkomt en wat je ervaart kunt oefenen. Deze slogan benadrukt dat je echt met alles kunt oefenen. Ook met die kanten van jezelf waar je minder trots op bent, zoals ergernis, boosheid, jaloezie en wraakzucht. Dat je daarmee kunt oefenen wil zeggen dat het er mag zijn. Dat je je daar niet schuldig over hoeft te voelen. Dat, bijvoorbeeld, wraakgevoelens niet duiden op een gebrek of tekortkoming. Je bent goed, precies zoals je bent.
Dit is geen aanmoediging om je wraakgevoelens te voeden en uit te leven. Eerder een uitnodiging om ze te accepteren, wanneer ze zich voordoen. Doe je dat ook? Of denk je: ‘Ik mediteer al zo lang, ik zou dit soort gevoelens niet moeten hebben.’ Gedachten zoals deze kunnen duiden op een idealisering van hoe je je zou willen voelen en gedragen.
Compassievol, dankbaar, begripsvol, liefdevol en vriendelijk, dat zijn bakens die je in bijna elke spirituele traditie terugvindt. Je kunt veel aandacht en energie besteden om je zo te voelen. Dat is te waarderen. Tegelijkertijd is ook het zinvol om af en toe stil te staan bij de vraag naar je motivatie. Want een idealisering van hoe je je zou willen voelen kan ook een strategie zijn om ongemak te ontlopen. Dan is er geen acceptatie, maar weerstand: je legt jezelf spirituele normen op om negatieve gedachten en gevoelens te vermijden. Je best doen om dankbaar te zijn als je het niet bent, is daarom niet altijd behulpzaam. Als het een strategie is om andere, ongemakkelijke gevoelens te vermijden, dan draagt het er juist aan bij dat je aandacht, indirect en ongemerkt, blijft uitgaan naar je eigen gedachten en gevoelens.
Lojong draait om compassie en dankbaarheid. Toch is er geen enkele slogan die zegt dat je compassievol of dankbaar moet zijn. Compassie en dankbaarheid worden niet beschouwd als gevoelens die je moet ontwikkelen. Ze zijn er al. Ze komen alleen niet altijd tot uitdrukking. De reden daarvoor wordt gevonden in de preoccupatie met onszelf, met onze innerlijke ervaring, met onze gedachten en gevoelens. Lojong is een training om die preoccupatie te verminderen en uiteindelijk helemaal weg te nemen.
Wraakgevoelens zijn een gevolg van die preoccupatie en tegelijkertijd versterken ze die. Dat maakt ze tot een uitgelezen kans om te oefenen. Kun je ze laten zijn en tegelijkertijd je aandacht naar buiten richten in weerwil van de zuigende werking die van ze uitgaat?
Tonglen is de blauwdruk voor een praktische oefening op het ritme van je ademhaling om precies dit vermogen te vergroten. Je ademt in wat moeilijk en zwaar is, wat oneerlijk, pijnlijk en verdrietig is. Daarmee ga je in tegen je neiging om ongemak te vermijden. Je ademt uit wat licht is en ruimte geeft. En daarmee ga je in tegen je neiging om bij gevoeld ongemak je aandacht op je innerlijke ervaring te richten en die te willen verlichten.
Tonglen is een oefening in jezelf inbedden in het weefsel van de wereld. Wanneer je jezelf vanuit dat perspectief kunt ervaren, dan volgen compassie en dankbaarheid vanzelf. Zonder dat je daar je best voor hoeft te doen.
Stay close to your resentment.Suddenly, and oddly, Stay close to your resentment pops up here in the midst of so many positive and inspiring reflections. Probably to remind us yet again that there is no escaping human problems, most of which come not so much from situations and other people as from our reactions to situations and other people. Among these reactions is resentment, which automatically takes us outside ourselves, leaping over our minds and what is going on in them to highly uncomplimentary evaluations of situations and other people—evaluations that make us feel tied up in knots. Resentment is a nasty feeling.Despite that, this slogan tells us to Stay close to our resentment. Usually when we feel resentful, we are fairly convinced that we are beyond the pale, that our training has fallen apart, that we are completely in a mess.
But this slogan is telling you that resentment is the greatest of all meditation objects. Far from feeling entangled in it and frustrated with that entanglement, we should celebrate it.Think about it. What is resentment, after all? What happens when you stop projecting outwardly (because we are always resentful of something or someone out there, even if it is life, or ourselves, as if we were outside ourselves) and turn around to look at the resentment face-to-face to find out what it is? What color is resentment? Is it green? Is it purple? Is it pink? Is it white? Is it black? Is it tall? Is it short? Is it fat? Is it thin? What happens when you investigate? Can you look resentment in the face and see what it is? Can you feel the feelings, watch the thinking, see your actions unfold?The investigation of resentment and of all afflictive emotions is the most powerful and the most beneficial of all practices. The peace that we are all seeking is less than half as good as the investigation of resentment, anger, greed, fear, and so on. These are basic visceral, human emotions. They are our great treasure. So we should always stay close when they arise in us, so that we can meditate on them.
