Liberate yourself by examining and analyzing: Know your own mind with honesty and fearlessness.
Punt VII. Leef op je gemak in een krankzinnige wereld
Bevrijd jezelf door onderzoek en analyse
Je kunt over jezelf, over anderen en over de wereld nadenken in algemene termen en je kunt inzoomen op wat er op een bepaald moment gebeurt en hoe je dat ervaart. Je kunt je in beide verliezen. Als je alleen oog hebt voor je eigen gedachten en gevoelens, dan kan de samenhang met het grotere geheel uit het zicht raken. Als je, daarentegen, volledig gefocust bent op het algemene, dan kun je uit het oog verliezen dat elke situatie anders is en om een eigen benadering vraagt.
Een soepele geest beweegt makkelijk van het algemene naar het bijzondere en weer terug. Die kan inzoomen zonder zich te identificeren en uitzoomen zonder dogmatisch te worden. Deze beweging van de geest, die in slogan 55 ‘onderzoeken en analyseren’ wordt genoemd, kan ons helpen om onszelf te bevrijden van mentale onbalans.
Onrustige gedachten, ongemakkelijke emoties en moeilijke situaties zijn inherent aan het leven en ook niet te vermijden. Maar die hoeven ons niet uit balans te brengen. Mentale onbalans, zo is de gedachte, ontstaat niet door gedachten en emoties, maar is een gevolg van een overmatige gerichtheid op onszelf. Een gerichtheid die vervolgens bepaalde gedachten en emoties versterkt en opzweept.
Deze gefixeerde focus op onszelf wordt vaak vastklampen aan het ego genoemd. En om je mentale evenwicht te hervinden hoef alleen maar je ego loslaten. Makkelijk gezegd, maar hoe doet je dat? Praten over ego, je ego loslaten en egoloosheid heeft vaak een abstract en algemeen karakter dat de suggestie wekt dat ego ‘iets’ is dat je kunt laten gaan.
Sluit dit aan bij je eigen, concrete ervaringen als je daarop inzoomt?
Onderzoek, bijvoorbeeld, je ervaringen met boodschappen doen. Je loopt langs de schappen in de supermarkt en wat je nodig hebt doe je in je winkelwagentje. Af en toe dwalen je gedachten af, door een gedachte of door een opmerkelijk persoon dat je pad kruist. Niets bijzonders en geen nadrukkelijke ervaring van ego. Dan kom je bij de kassa. Het is wat drukker dan normaal. Er vormt zich een rij tot in een gangpad. Je sluit achteraan aan. Vervolgens zie je dat er iemand uit het naastgelegen gangpad komt en aansluit in dezelfde rij. Waardoor er voor jou een aftakking in de rij ontstaat. Dan gebeurt er iets. Je aandacht kan zich niet meer losmaken van die aftakking. Ook je gedachten richten zich alleen nog maar daarop en beginnen in kringetjes rond te draaien. Je emoties ontvlammen en je voelt spanning in je lichaam. En misschien ook ergens een knoop, iets zo hard als een noot.
Zo voelt ego. In je eigen ervaringen toont ego zich als een plotselinge en onontkoombare gerichtheid van je aandacht, je gedachten, je emoties en je lichaamshouding op iets wat je op dat moment ziet als eigenbelang. Ego is niet een ‘iets’, maar eerder een alomvattende stemming of gemoedstoestand die zich opeens manifesteert in reactie op een bepaalde gebeurtenis. Je kiest daar niet bewust voor. In die reactie doet de macht der gewoonte zich gelden. Je ego loslaten betekent dan een andere gewoonte ontwikkelen, waardoor je een volgende keer in een vergelijkbare situatie een andere vorm aanneemt.
Misschien de vorm van een wolk waar vogels doorheen vliegen. De wolk houdt de vogels niet tegen en probeert ze niet te veranderen. En zelf verandert hij ook niet. Hij blijf onberoerd zichzelf en verliest zijn daadkracht niet. Je kunt dat egoloos noemen, je kunt dat ook zien als een sterk ego. In tegenstelling tot een zwak ego dat star is en onbuigzaam.
Het doorbreken van de door gewoonte gestuurde fixatie op onszelf is het doel van de training van de geest. Door een andere gewoonte te ontwikkelen en deze door oefening te versterken: de gewoonte om altijd en onder alle omstandigheden minstens net zoveel aandacht te hebben voor anderen, voor hun noden, verlangens en behoeften als je hebt voor jezelf.
Norman Fischer:
Onderzoek en analyseer. We hadden het net over leraren. Maar de beste leraar van allemaal is jezelf. Het is noodzakelijk dat je een goede en intelligente leraar bent voor jezelf, dat je het vermogen hebt om redelijk en voor de gelegenheid met jezelf te praten, zodat wanneer je in de knoop zit en je geest raast en je ontmoedigd en verontrust bent, je het vermogen hebt om te stoppen en zorgvuldig over je situatie na te denken. Je kunt je afvragen: “Is dit woeden goed voor mij? Helpt dit klagen en schreeuwen en klagen over mijn lot de situatie? Geniet ik hiervan?” Het antwoord op al deze vragen is waarschijnlijk nee. Als je die beantwoord hebt, kun je de situatie beoordelen: “Oké, dit is wat er nu aan de hand is: a b c d binnen, en a b c d buiten. Kan ik de externe omstandigheden veranderen?” En als het antwoord “Ja, dat kan ik” is, doe dat dan, verander de lastige omstandigheden. Stop al je gepraat in de geest en zoek uit wat je kunt veranderen en ga dat veranderen. Wanneer het antwoord luidt: “Nee, deze omstandigheden kunnen niet worden veranderd”, dan wordt de vraag: wat kun je dan wel veranderen? Je kunt je hart veranderen, je geest, je houding. Want wat je jezelf eigenlijk vertelt als je raast en klaagt en je slachtoffer voelt is: “De dingen zijn niet zoals ze zijn, de dingen zijn zoals ik ze zie en wil dat ze zijn.” Of: “Ze zijn zoals ze zijn en ik accepteer ze niet.” Hoe dan ook, je zit in de problemen. Een moment van nuchtere reflectie zal dat duidelijk maken. Maar je zou kunnen zeggen: “Misschien wel, maar ik kan mijn gedachten niet veranderen; wat ik ook probeer, ik zit vast in deze slechte emotionele toestand.” Dan kun je tegen jezelf zeggen: “Misschien heb ik steun nodig, misschien heb ik hulp nodig.” Natuurlijk heb je hulp nodig, wie niet? Zoek dus steun en onderhoud die steun ook als je hem niet nodig hebt, zodat hij er voor je is als je hem wel nodig hebt.Zoals ik al eerder opmerkte, doen we allemaal ons best om te zorgen voor onze gezondheid, ons huis, onze
Laat je niet meeslepen door de omstandigheden.Zoals we al opmerkten, het is altijd wat. Als het goed gaat, heb geduld, ze zullen veranderen. Als ze slecht gaan, heb geduld, ze zullen veranderen. Wat omhoog gaat, komt omlaag, wat laag is, wordt later hoog. Er komt geen einde aan de wisselvalligheden van het leven, zoals mijn vader altijd zei, iemand citerend. Het is niet goed als we heen en weer worden geblazen door de omstandigheden tot het punt van instabiliteit, zodat we het overzicht verliezen over onszelf naar het westen als de wind ons die kant op blaast, en dan naar het oosten als hij omkeert.Maar ik ben het niet helemaal eens met deze slogan. Ik denk dat het goed is om te worden meegesleurd door de omstandigheden, als een bamboe die flexibel genoeg is om te wiegen in de wind. Wuiven is één ding, ontworteld worden iets anders. Kunnen we geslingerd worden zonder onze plaats te verliezen? Gewiegd maar met stevige wortels. Stevig maar flexibel, misschien is dat een betere slogan…
