If you can practice even when distracted you are well trained
Punt V. Meet je vooruitgang…
Deze slogan onderwijst ons dat echte geestelijke discipline heel anders is dan wat we gewoonlijk denken. Het gaat niet om strenge, militaire discipline die rebellie opwekt, maar om een zachte, toegeeflijke benadering die samenwerkt met onze natuurlijke neigingen.
Afleiding is niet het probleem – het is onderdeel van de oplossing. We hoeven niet perfect gefocust te zijn om te oefenen. In plaats van tegen afleiding te vechten, maken we het onderdeel van onze spirituele training. Net zoals bij het serveren van thee hebben we de juiste balans nodig: niet te gespannen (dan morsen we), niet te slap (dan laten we vallen).
Of we nu dagdromen, een voetbalwedstrijd kijken of wijn drinken – dit zijn allemaal momenten van oefening, geen pauzes ervan. Het Zen-gezegde “Wanneer je op de grond valt, gebruik je de grond om op te staan” illustreert dit perfect: zodra we beseffen dat we afgeleid zijn, zijn we alweer aan het oefenen.
De bevrijdende waarheid: Oefening is ons hele leven, zonder onderbrekingen. We hoeven niet te wachten op perfecte meditatiemomenten. Zelfs luiheid, woede of jaloezie zijn onderdelen van de training. Door onze mentale staat – welke dan ook – gewoon op te merken, zijn we al bezig met de slogan.
Het resultaat: Deze benadering doorbreekt de spanning en angst die we als normaal beschouwden. We ontdekken dat er eigenlijk geen afleidingen bestaan – alles is gelegenheid tot awakening. Je bent nooit echt van het pad af, want het pad omvat alles wat je ervaart.
Deze wijsheid maakt spirituele ontwikkeling toegankelijk en duurzaam, geĆÆntegreerd in het gewone leven in plaats van ervan gescheiden.
De waarde van afleiding
Aandacht is er altijd. Meestal volgt ze wat toevallig op haar pad komt. Ze wendt zich tot wat het hardste schreeuwt, wat het naarste voelt of wat het meest verleidelijk is. Ze gaat alle kanten op.
Afleiding daarentegen, ontstaat pas als je je aandacht bewust ergens op richt, als er een intentie is. Als we mediteren richten we onze aandacht op onze ademhaling. Gegeven deze intentie spreken we van afleiding wanneer onze aandacht uitgaat naar gedachten, herinneringen, emoties of straatgeluiden. Het opmerken dat je bent afgeleid is in deze zin een herinnering aan je intentie en een mogelijkheid om je daar opnieuw aan te wijden.
Intenties geven richting en het besef dat we zijn afgeleid laat ons weten dat we uit koers zijn geraakt. En precies dat maakt het pad zichtbaar. Dat pad ligt niet, als een geasfalteerd fietspad door een bos, duidelijk afgebakend voor je klaar. Het levenspad wordt stap voor stap gevormd. Afleiding, het besef dat je afwijkt van je intentie, draagt bij aan het ontstaan van het pad omdat het de grenzen ervan markeert. Weten wat je pad is, is weten wat het niet is.
Als we mediteren richten we onze aandacht op het ademhalen en die intentie geeft richting aan de oefening. In het dagelijkse leven maken we vanzelfsprekend ook andere keuzes. Bij alles wat je doet, bij elke taak die je wilt volbrengen is er bewust of onbewust een intentie.
Van het pad afraken is vormgeven aan je pad. Niet omdat elke dwaaltocht waardevol is, maar omdat het herkennen ervan je uitnodigt om opnieuw te kiezen. Om niet zomaar verder te gaan, maar om stil te staan, te kijken, en je weer toe te wijden aan wat belangrijk voor je is.
Juist het moment waarop je merkt dat je aandacht is afgedwaald ā in de meditatie, in een gesprek, in je werk ā is een kruispunt. Je kunt jezelf bekritiseren, je oefening als mislukt beschouwen, en dĆ³Ć³r. Of je kunt blijven. Niet blijven hangen, maar blijven staan. Je herinnert je je intentie. En je keert terug. Niet als correctie, maar als bevestiging. Dit was de richting. Dit is opnieuw mijn eerste stap.
Dat is oefenen. Niet het beheersen van je aandacht, maar het telkens weer opmerken waar ze naartoe is gegaan ā en de bereidheid hebben om opnieuw te beginnen.
Elke keer dat je merkt dat je afgeleid bent en dit opmerkt zonder oordeel, ben je Slogan 22 aan het oefenen
Of dit nu Ć©Ć©n keer gebeurt of honderd keer tijdens de activiteit doet er niet toe. De frequentie van afleiding is simpelweg de gelegenheid om de oefening te doen. Je bent al “op koers” zodra je merkt wat er gebeurt.
Lojong slogan 22 luidt: “Oefen wanneer je afgeleid bent”. Dit is een onderdeel van het vijfde punt van de geestestraining, dat gaat over evalueren en uitbreiden. De training van de geest vereist discipline, maar de bronnen benadrukken dat deze discipline zachtaardig, toelatend en ontspannen is, niet hard of agressief. Geestestraining begrijpt dat afleiding onvermijdelijk is en gebruikt moet worden als onderdeel van de inspanning. We vechten er niet tegen, we werken ermee samen.
De veronderstelling is dat we moeten ontspannen en ruim en open moeten zijn, wat ons helpt bij het trainen. Afleiding wordt niet gezien als een probleem. De kern is leren om te oefenen zelfs wanneer we afgeleid zijn, en zo de afleiding deel te maken van de oefening. Het gaat erom de draad van de training vast te houden, zelfs in “lakse tijden”, bij dagdromen of genieten van alledaagse dingen. We moeten stoppen met denken dat dit pauzes zijn; oefening is het hele leven, er zijn geen pauzes.
Het Zen-gezegde “Wanneer je op de grond valt, gebruik je de grond om op te staan” illustreert dit principe. Vallen (zoals afgeleid zijn) is de grond, en het gebruiken van de grond om op te staan is het herinneren om je staat op te merken. Zodra je je staat kent, wat die ook is, oefen je deze slogan. Je bent dan weer op koers en bent deze eigenlijk nooit kwijtgeraakt. Uiteindelijk zijn er zelfs geen afleidingen. Er is niets mis mee om afgeleid te zijn; zodra je je staat van afleiding kent, ben je aan het oefenen.
Hier is een praktische oefening gebaseerd op deze principes, zonder de focus op een specifiek “resultaat” anders dan het beoefenen van de slogan zelf:
Oefening: Merken en Terugkeren in Alledaagse Momenten
- Kies een Alledaagse Activiteit: Kies een eenvoudige, alledaagse activiteit waarbij je normaal gesproken niet expliciet aan “oefenen” denkt. Dit kan zijn:
- Een paar minuten lopen (naar de winkel, naar de bushalte).
- De afwas doen.
- Een kopje thee drinken.
- Wachten in een rij.
- Rustig zitten en naar buiten kijken.
- Begin met een Zachte Intentie: Terwijl je begint met de gekozen activiteit, zet je zachtjes de intentie om Slogan 22 te beoefenen. Dit betekent niet dat je probeert niet afgeleid te zijn. Je intentie is simpelweg: “Ik ga oefenen, zelfs als ik afgeleid ben.”
- Voer de Activiteit Uit en Observeer de Geest: Voer de activiteit op je normale manier uit. Observeer tegelijkertijd, op een ontspannen en toelatende manier, de bewegingen van je geest.
- Merk de Afleiding Op: Onvermijdelijk zal je geest afdwalen. Je begint misschien te piekeren over werk, te dagdromen, je te ergeren aan iets, of simpelweg te verdwalen in gedachtenstromen. Het moment dat je merkt dat je afgeleid bent, dat is de oefening.
- Gebruik de Afleiding als “Grond”: Zie de afleiding niet als een fout of een onderbreking van de oefening, maar als de “grond” waarop je staat. Je hebt de staat van afleiding opgemerkt.
- Keer Zachtjes Terug: Zonder zelfveroordeling, zonder te strijden tegen de afleiding, breng je je aandacht zachtjes terug naar de gekozen activiteit of naar het simpele feit dat je nu aanwezig bent en ademt. Dit is het “opstaan” van de grond. Het is het weer “op koers” zijn.
- Herhaal: De geest zal opnieuw afdwalen. De oefening is simpelweg het herhalen van stap 4, 5 en 6: merken dat je afgeleid bent, de afleiding erkennen als onderdeel van de oefening, en zachtjes terugkeren naar de huidige ervaring of activiteit.
Focus op het Proces, Niet op Resultaat: Het “resultaat” van deze oefening is niet dat je minder afgeleid wordt. Het resultaat is het beoefenen van de slogan zelf. Elke keer dat je merkt dat je afgeleid bent en dit opmerkt zonder oordeel, ben je Slogan 22 aan het oefenen. Of dit nu Ć©Ć©n keer gebeurt of honderd keer tijdens de activiteit doet er niet toe. De frequentie van afleiding is simpelweg de gelegenheid om de oefening te doen. Je bent al “op koers” zodra je merkt wat er gebeurt.
