Marlin**** NPO-start (muziekstuk op video)
De Estlandse violist en componist Mihkel Kerem koos de vorm van een muziekstuk om de roman 1984 van George Orwell te vertolken, afgewisseld door videoclips die een paar verhaallijnen uit de roman vertellen. Dat is heel aardig gelukt. De totalitaire nachtmerrie uit 1984 is natuurlijk een heel dankbaar onderwerp om in 2021 te visualiseren. De relatie met het heden is snel gelegd. Voorbeelden te over. Het bestaan van fake-news, het surveillance-kapitalisme van de Big Tech dat ons voortdurend in de gaten houdt door data op te slaan en de NSA-files die Edward Snowden het licht deed zien zijn zonder twijfel Orwelliaans.
Titel: 1984
Beoordeling: ****
Duur: 1 u 6 minuten
Genre: klassiek muziekstuk op video
Naar: ‘1984′ van George Orwell
Muziek uitvoering: New European Ensemble
Verteller: Boris van der Ham (oud-politicus D66)
Zichzelf: Edward Snowden
Compositie en dramaturgie: Mihkel Kerem
Kanaal: NPO-start
De uitvoerders van het muziekstuk ‘1984’ van Mihkel Kerem spelen ook een rol in het video-drama
We zien in de video-clips overal het dreigende hoofd van de componist zelf op schermen verschijnen als Big Brother; de cellist en violiste spelen respectievelijk Winston en Julia die proberen de totalitaire dans te ontspringen door onder de radar elkaar lief te hebben. Je ziet ze dus afwisselend in het orkest spelen en door lege gangen in vervallen flats in de Bijlmer rennen. Dat heeft een grappig effect. Misschien kun je wel stellen dat het instrument de cello qua spel, zoals in Peter en de Wolf, de opstand van Winston vertolkt. Maar daarvoor heb ik te weinig verstand van moderne klassieke muziek.
In het stuk van Kerem worden dus verschillende genres (muziek, film en docu) samengevoegd tot een nieuwe kunstuiting die ik niet 123 kan benoemen. De dreigende muziek van het New European Ensemble van Kerem zijn daarbij leidend. Helemaal mooi en toepasselijk is dat een pleidooi van Edward Snowden (gefilmd op zijn ballingadres in Rusland) de epiloog vormt van het stuk. Wat Boris van der Ham als verteller in het stuk doet is mij een raadsel. Maar hij doet dat heel aardig.
In 2021 is het verleidelijk om nog eens de balans op te maken in hoeverre de angstdroom van George Orwell gestalte heeft gekregen. De hoofdpersoon Winston Smith uit de roman 1984 (dat Orwell in 1948 schreef: voor de titel draaide hij de 4 en 8 om) werkt bijvoorbeeld op het Ministerie van Waarheid in een Sovjet-achtige maatschappij waar de partij elk individu in zijn greep heeft omdat in elke huiskamer een video-camera staat waarmee de partij surveilleert. Zijn hele werkdag is Winston bezig met het herschrijven van een soort wikipedia-pagina’s die de ‘waarheid’ vormen. Want de partij zegt: “Who controls the past,’ ran the Party slogan, ‘controls the future: who controls the present controls the past.”
Through back Thursday: Marlin in 1984
Waar was ik toen het magische jaar ‘1984’ aanbrak? Zo’n 37 jaar geleden zat ik op de middelbare school in de vijfde. De Werkplaats Kindergemeenschap van Kees Boeke. Ik maakte mijn profielwerkstuk (B2-map heette dat in de NewSpeak van mijn school) over dystopieën. Met een paar redactieleden van de schoolkrant hadden we een act bedacht: de school hing op 1 januari 1984 vol met totalitaire spreuken in koeienletters. Niet alleen het klassieke ‘Big Brother is watching you’ maar ook spreuken waarin we de ideologie van onze eigen Big Brother, onderwijshervormer Kees Boeke, op de hak namen. Bijv. ‘Competitie is a-sociaal’. De conrector kon er niet echt om lachen. We moesten alle pamfletten van de ramen halen. Natuurlijk riepen we ‘dit is totalitair!’, ‘wanneer worden we naar kamer 101 gestuurd om gefolterd te worden’ en ‘zo moeten we bij wiskunde leren dat 2+2 5 is’. Heerlijk puberaal. Dat waren nog eens tijden.
Quotes uit 1984 voor op de wc
“‘Don’t you see that the whole aim of Newspeak is to narrow the range of thought? In the end we shall make thoughtcrime literally impossible, because there will be no words in which to express it.’”
‘If you want a picture of the future, imagine a boot stamping on a human face—forever.’
Zie verder: Sparknotes
Marlin
