Kernbegrippen tijdvak Steden en Staten, 1000-1500
ambacht-  centralisatie – expansie – geestelijkheid handel – kruistochten – staatsvorming – wereldlijk

Kenmerkende aspecten in kernwoorden:
1. Handel en ambacht
2. Stedelijke burgerij
3. Staatsvorming en centralisatie
4. Conflict over macht: paus – keizer
5. Kruistochten

5 kenmerkende aspecten van
tijdvak 1000-1500,
Steden en Staten

(Hoge, Late Middeleeuwen)

(full screen)  (Thinglink alle tijdvakken)

1)  de opkomst van handel en ambacht legde de basis voor het herleven van een agrarisch- urbane samenleving

Na 1000 herleefde de landbouwstedelijke samenleving in West-Europa. De landbouw ging meer opbrengen. Er ontstonden duizenden steden waar handelaren en ambachtslieden leefden.

2) de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden

Steden werden zelfstandiger doordat edelen hun steeds meer rechten verleenden, in ruil voor geld. Door hun rijkdom en vrijheid hadden de steden een grote aantrekkingskracht op de bewoners van het platteland. De macht in steden kwam in handen van een elite van rijke kooplieden.

3) het begin van staatsvorming en centralisatie
In de tijd van steden en staten vergrootten de Franse en Engelse koningen hun macht. Met een eigen leger, ambtenaren en landelijke rechtspraak begonnen ze de vorming van een centraal bestuurde staat. Op deze manier vergrootten ook de Bourgondische hertogen de politieke eenheid in de Nederlanden. Het Duitse rijk bleef versnipperd.

4) de expansie van de christelijke wereld, onder andere in de vorm van de kruistochten

Aan het eind van de 11e eeuw werd Jeruzalem veroverd door een christelijk leger afkomstig uit West-Europa. In de 12e en 13e eeuw volgden meer kruistochten om gebieden ten oosten van de Middellandse Zee te veroveren of in christelijke handen te houden. De handel van Europeanen in het Midden-Oosten, onder meer van specerijen uit Oost Azië, bloeide op. Christelijke legers veroverden ook het Iberisch schiereiland en grote gebieden in Oost-Europa.

5) het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben

 In de tijd van steden en staten waren mensen erg gelovig. De kerk had een grote invloed in de samenleving. Tot in de 14e eeuw beweerde de paus dat vorsten ondergeschikt aan hem moesten zijn. Vanaf 1075 voerde de paus met de Duitse keizer de Investituurstrijd over de benoeming van bisschoppen. De paus won, maar kon zijn wil niet opleggen aan alle vorsten.

>> Bekijk de afbeeldingen in de Thinglink slide show en vertel jezelf bij elke afbeelding een kenmerkend aspect van het tijdvak Steden en Staten.

(full screen)