‘Nassouwe’ was een graafschap in het Heilige Roomse Rijk (het huidige Duitsland). Het adelijke geslacht Van Nassau, woonachtig in Dillenburg, verwierf in de loop der tijd allerlei bezittingen in de Nederlanden (Breda) en werd een van de belangrijkste Nederlandse families. Midden 16e eeuw vielen de Nederlandse, Franse (Orange) en Duitse bezittingen van het geslacht allen toe aan de graaf Willem van Nassau / de Zwijger. Willem van Oranje-Naussau was dus ‘Van Duitsen bloed’, geboren in het slot van Dillenburg in het Heilige Roomse Rijk.

‘Vaderland’ getrouwe?

Vaderland is hier niet ‘de Nederlanden’ alleen maar het enorme katholieke rijk van Karel V (1500-1558) , de keizer van Duitsland, koning van Spanje en heer ‘der Nederlanden’. Halverwege de 16e eeuw bestonden de Nederlanden uit 17 provinciën, die allemaal met een eigen taal en bestuur, onder de Spaanse koning vielen. Willem werd als edelman uit Nassau aan het katholieke hof van Karel V. opgeleid tot diplomaat. In 1555 gaf Karel V. het bestuur over aan zijn zoon Filips II. Willem bekleedde onder Karel V en Filips II belangrijke functies. Hij was legeraanvoerder, in 1556 werd hij benoemd tot ridder in de Orde van het Gulden Vlies en in 1559 werd hij stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht. Zijn ‘vaderland’ is dus niet de Nederlanden alleen, alswel het gehele Heilige Roomse rijk en Spanje, waaraan hij als graaf van Nassau trouw was.

Een prins van Oranje?

Willem de Zwijger, de latere stadhouder in verschillende Nederlandse gewesten, werd in 1544 ‘Prince van Oranghien’. Orange was een klein, voormalig vorstendom in Frankrijk, ten westen van Avignon. Gezien de belangrijke positie van Willem als leider van de opstand tegen Spanje, lieten de Franse Koningen Oranghien aan de Nassaus. Willem ‘van Oranje’ stichtte toen de dynastie Oranje-Nassau (1580-1713). In het Nederlands werd het gebied later verder vernederlandst tot Oranje.

‘Hoezo de Koning van Hispanje geëerd?’

De Nederlanden waren in de tijd van het volkslied (1570) toch in oorlog met de Spanjaarden? Jawel, maar de woede van de Nederlandse opstandelingen onder leiding van WIllem, keerde zich in eerste instantie niet tegen de Spaanse koning, alswel tegen zijn vertegenwoordigers (Alva en Van Parma) in de Nederlanden. Prins Willem van Oranje had een goede band met Filips en diens vader keizer Karel V. In 1555 was de jonge prins van Oranje aanwezig op de ceremonie waar Karel V de troon overdroeg aan zijn zoon Filips, de nieuwe Koning van het Spaanse Rijk. Dit veranderde in de late jaren 1570. Toen de anti-protestantse maatregelen heviger werden in de Nederlandse gewesten, en er steeds meer protestanten hardhandig werden vervolgd, besloten de opstandelingen dat de Spaanse koning verantwoordelijk gehouden kon worden voor de ‘Spaanse tirannie’ in de Nederlanden. Willem van Oranje publiceerde in 1580 zijn “Apologie”, waarin hij persoonlijk afstand deed van Filips II. En een jaar later verscheen het Plakkaat van Verlatinghe, waarmee de Nederlandse Republiek zich officieel afscheidde van de Spaanse vorst.