Marlin
Het beeld van Nam Juin Paik op de eerste verdieping van het oude gedeelte van het Stedelijk Museum maakt een beetje een knullige indruk. Dat komt natuurlijk door die jaren zeventig vormgeving van de TV (astronautenhelm) en de lompe videocamera, die er boven is gemonteerd. We zien een Boeddhabeeld dat tegenover een televisie zit te mediteren. De camera staat aan. Als we achter de Boeddha gaan staan zien we Boeddha en ons zelf afgebeeld op het beeldscherm. Leuk. Even zwaaien naar mama. Tsja en daarmee zijn we zelf een onderdeel van het kunstwerk geworden. Zie daar het contrast tussen de oude, oosterse wereld van zelfreflectie en rust en de nieuwe, westerse wereld met zijn amusementsindustrie. Zoiets. Pffff… niet echt baanbrekend.
Ok. Snel doorlopen maar.
Eenmaal in de volgende zaal blijft het jeuken. Wat heeft de kunstenaar mij willen vertellen? Kijk ik als bezoeker naar kunstwerken met mijn eigen ogen of bekijk ik de boel via een camera met filter, metafoor voor de subjectieve waarneming , en projecteert zich uitsluitend een interpretatie van het kunstwerk op mijn netvlies? Hoe werkt dat eigenlijk? Als ik een kunstwerk niet begrijp dan heb ik altijd de neiging om naar de titel te kijken. En verdomd: een zinnetje als ‘Zelfreflectie” kan letterlijk een heel nieuw licht werpen op het geheel. O, bedoelt-ie dat…
Naar binnen kijken
Toch maar terug naar de zaal en nog een keer kijken, met meer aandacht. En ja hoor: ik maak er een subjectief verhaal van. De camera in mijn hoofd staat aan. Er staat een ander kunstwerk. Ik interpreteer: de maker wil mij duidelijk maken dat je zoveel mogelijk de wereld moet bekijken door je eigen ogen, niet door de ogen van anderen. Maar hoe doe je dat? In ieder geval niet door naar de TV te kijken. Want in deze verleidelijke vissenkom roteren elke avond ideaalbeelden die je waarneming zullen vertroebelen. Dat zijn de ogen van anderen. Nee, we kunnen het beste net als Boeddha met onze eigen ogen naar binnen kijken in plaats van naar buiten. Maar hoe kun je nu objectief naar jezelf kijken?
Toch enigszins in verwarring loop ik de zaal uit. Het wordt er allemaal niet makkelijker op…maar wel gevarieerder.
