Het voorstellingsvermogen speelt een rol in elk aspect van ons leven. Natuurlijk als we fantaseren of dromen, maar ook als we plannen maken of we ons zelf een doel stellen.
Een doel is een mentale voorstelling van een toekomstig scenario dat je wilt realiseren of juist vermijden. Zonder je verbeeldingskracht zou je die voorstelling niet kunnen hebben. Sterker nog, zonder voorstellingsvermogen zou je geen besef van de toekomst hebben. Ga nu vanuit dit perspectief via beelden met de slogans aan de slag.
Wat voor de toekomst geldt, geldt ook voor het verleden. Want mijn besef van het verleden kan alleen bestaan bij de gratie van collectieve en individuele herinneringen. Een herinnering is een beeld dat gevormd wordt op het moment dat ik het oproep. En, zo leert onderzoek naar de werking van ons geheugen ons, die beelden zijn dynamisch: elke keer als ik ze oproep veranderen ze iets. Je iets herinneren is dus niet zo passief als kijken naar een foto, het is een proces met een creatief aspect.
Ook in de ervaring van het heden speelt mijn voorstellingsvermogen een grote rol. Zo groot en zo vanzelfsprekend dat me dat normaal gesproken ontgaat. Maar elke vorm van identificatie en herkenning doet een beroep op mijn voorstellingsvermogen. Mijn zintuigen worden geprikkeld en in reactie daarop identificeer ik iets als, bijvoorbeeld, een roos. Zonder het vermogen om die kleuren en schakeringen, die vormen, die tactiele prikkels en die geuren samen te brengen in Ć©Ć©n beeld, zou ik dat niet kunnen. En evenmin zou ik dan in staat zijn om die roos te herkennen als dezelfde roos die hier vanochtend ook stond en die ik toen water heb gegeven.
Door stil te staan bij de werking van mijn voorstellingsvermogen groeit het besef dat ik een rol speel bij de tot standkoming van de beelden die mijn dagelijkse bestaan vormen. Het is niet zo dat ik die op elk moment naar believen kan vormgeven, maar het is ook niet zo dat ik er helemaal geen invloed op heb.
In de traditie van Lojong wordt actief gewerkt met het voorstellingsvermogen om stap voor stap je leven om te vormen van een leven dat gebukt gaat onder de tegenslagen en soms ronduit verschrikkingen die we in ons leven kunnen tegenkomen, tot een leven dat precies die verschrikkingen en tegenslagen weet te transformeren tot veerkracht en inspiratie. Dat laatste wordt het leven van een bodhisattva genoemd.
Een boddhisattva zou je kunnen beschouwen als de verbeelding van een intentie. Avalokiteshvara, de bodhisattva van compassie, bijvoorbeeld, is de personificatie van de intentie om bij te dragen aan het welzijn van alles en iedereen. De zin van deze verbeelding is dat dit je kan helpen om de werking van je intentie te versterken. Je kunt voor jezelf onderzoeken of en, zo ja, hoe dat werkt. Het proces is als volgt. Je kiest een intentie en vervolgens gebruik je je voorstellingsvermogen om die intentie te verbeelden. Het beeld dat je vormt kan een persoon zijn, maar dat hoeft niet, het kan ook een dier of een natuurfenomeen zijn. Door je een beeld te vormen, maak je de intentie in zekere zin los van jezelf, waardoor je je ertoe kunt verhouden alsof het iets is dat buiten jezelf is. Vervolgens, en dat is de laatste stap in dit proces, neem je dat beeld weer op door je ermee te identificeren.
In dit proces gebruik je je intentie en je voorstellingsvermogen om stapje voor stapje de veerkracht en inspiratie in je leven te vergroten. En daarmee geeft het vorm aan een fundamenteel (zen)boeddhistisch inzicht: ik ben niet de ontvanger van spirituele waarheden, maar de schepper ervan.
