Lesgeven met het digibord (4)

HET EINDE VAN HET KRIJT-TIJDPERK
Het digibord wordt nog maar mondjesmaat gebruikt in het primaire onderwijs. Hoe komt dat? En wat zijn de mogelijkheden? Als buitenstaander gaf ik in de klas van mijn zoon via het digibord een reeks geschiedenislessen over ‘De Nieuwe Hollandse Waterlinie’.  In vier postings een verslag van deze ontdekkingsreis in de wondere wereld van het smartboard – een onderwijsinnovatie die meer te bieden heeft dan de projectie van een knappend haardvuurtje in de klas met Kerstmis.

Vaste plaats in het klaslokaal
Ondanks het zeer uiteenlopend gebruik van het digibord krijgt dit nieuwe leermiddel een vaste plaats in het klaslokaal van het primaire onderwijs. We bevinden ons nog in de pioniersfase, dat wel. In de meeste gevallen wordt het digibord ingezet als een handige beamer. Voor het presenteren van een powerpoint van een leerling, een gescande bladzijde uit een schoolboek, een filmpje van www.schooltv.nl of www.klokhuis.nl. En natuurlijk de dagelijkse presentatie van woorden van de bordrij of de tafels die de kinderen moeten automatiseren. Voor het gemak even gepresenteerd op een slide van de Smart Notebook-applicatie.

Zoals altijd in het onderwijs: te weinig budget voor een goede inzet
Wie met kerstmis in de klas van zijn kinderen komt zal dus zeker een gezellig haardvuurtje zien knapperen aan de wand. Of het bord op de korte termijn ook gebruikt gaat worden om een officiële leerlijn te ondersteunen is nog maar de vraag. Dit heeft alles te maken met geld en beheer. Er is binnen de meeste scholen weinig budget beschikbaar om de digibord-licenties aan te schaffen van een leerlijn. De leerkrachten krijgen sporadisch instructie om met digitaal lesmateriaal en bord te werken. Zij wisselen ook onderling weinig kennis en lessen uit. En, zoals nog altijd op een lagere school, het ICT-beheer laat vaak te wensen over.

Een middel en geen doel
Uiteraard heeft de ene juf of meester meer gevoel, tijd en geduld voor nieuwe leermiddelen dan de andere. De meeste collega’s zijn net blij dat ze kunnen mailen en printen in het schoolnetwerk. Bovendien is het een middel en geen doel: doel moet altijd blijven om door middel van onderwijs de voorwaarden te scheppen waarbij kinderen zich(zelf) kunnen ontwikkelen. Het is één van de leermiddelen en niet meer dan dat.

Het einde van het ‘krijt-tijdperk’?
Niettemin is eind 2011 als onderdeel van de digitale revolutie het digibord niet meer weg te denken uit het onderwijs. Het is zeer onwaarschijnlijk dat het apparaat weer zal verdwijnen uit het klaslokaal als de zoveelste hype. Daarvoor wegen de voordelen te veel op tegen de nadelen van het oude krijtbord. Nog even op een rijtje:

• Visuele instructie door middel van video-clips, afbeeldingen en animaties is veel effectiever en sneller dan uitsluitend mondelinge uitleg; zelf illustraties tekenen op het krijtbord kost veel tijd en talent.  En alles moet uiteindelijk weer worden uitgeveegd.

• Het op een digibord stapsgewijs toevoegen van lijnen en tekeningen in grote afbeeldingen vormt een onderdeel van het leerproces.

• Leerlingen kunnen eigen werk klassikaal presenteren met bijvoorbeeld powerpoint.

• Zelf ontwikkeld lesmateriaal kan bewaard en gemakkelijk gedeeld worden tussen leerkrachten onderling maar ook tussen leerkracht en leerling.

• Digitaal lesmateriaal behorende bij een schoolboek is dynamisch; je kunt klikken, aanvinken, verslepen, verbergen, onthullen en categoriseren. Uitleg  krijgen in de vorm van een afbeelding, videoclip of animatie. Niet alleen de leerkracht maar ook de leerling kan voor de klas deze interactie aangaan met het digibord, waardoor leren spannend wordt.

• Het digibord sluit aan bij de ‘digitale’ belevingswereld van leerlingen (games, internet, social media) waardoor er sneller aandacht is en verhoogde concentratie.

Een veel grotere onderwijsrevolutie op komst
Vooral dit laatste punt moeten we niet uit het oog verliezen. De leerlingen uit het primaire onderwijs gaan over een paar jaar naar de middelbare school. Daar krijgen ze  te maken met een compleet nieuwe wereld. De kinderen lopen hier rond met hun ipod touch, smart phones en laptops; zij raadplegen online hun cijferlijst, checken Google tijdens een overhoring en doen educatieve games. Ze communiceren met elkaar via twitter, ook over schoolzaken, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. Wat dat betreft staan we pas aan de vooravond van een veel grotere onderwijsrevolutie. Het kan geen kwaad om de leerlingen van de lagere school hier alvast op voor te bereiden.

Lees terug
>> (1) Lesgeven met het digibord: een reuze iPad aan de wand
>> (2) Lesgeven met het digibord: een vergaarbak aan digitaal lesmateriaal
>> (3) Lesgeven met het digibord: de interactieve Isings