Lesgeven met het digibord (1)

EEN REUZE IPAD AAN DE WAND
Het digibord wordt nog maar mondjesmaat gebruikt in het primaire onderwijs. Hoe komt dat? En wat zijn de mogelijkheden? Als buitenstaander gaf ik in de klas van mijn zoon via het digibord een reeks geschiedenislessen over ‘De Nieuwe Hollandse Waterlinie’.  In vier postings een verslag van deze ontdekkingsreis in de wondere wereld van het smartboard – een onderwijsinnovatie die meer te bieden heeft dan de projectie van een knappend haardvuurtje in de klas met Kerstmis.

Hoe werkt het digibord?
Het smartboard lijkt op een elektronische versie van het ‘whiteboard’ uit de gemiddelde vergaderkamer. Je kunt niet alleen op het bord tekenen met elektronische stiften maar je kunt er ook de Internetbrowser of een speciaal tekenprogramma (Smart Notebook [link: http://www.smartboard.nl/nl/producten/smart-notebook-software.php ) op projecteren. Onderin het smartboard blijven de knoppen zichtbaar waarmee je de schermen kan wisselen tussen het digibord zelf en de geopende schermen van je aangesloten laptop of PC. Bij de bediening van het bord gebruik je geen muis maar je ‘tipt’ op het bord waar je normaal zou klikken, tenzij je via je laptop het digibord bedient. Daarmee is het digibord ook een soort reuze-iPad van 1,5 meter breed bij 1 meter hoog. Ik moet zeggen: dat werkt fantastisch!

Een rollende dobbelsteen op het bord
Vergelijkbaar met het werken met MS PowerPoint zijn er heel veel functionaliteiten beschikbaar om uitgebreid tekeningen te maken (‘vormen’,  speciale pencils voor speciale effecten, clipart zoals werkende  zandlopers met een timer etc.). Je vindt ze op een verticale ‘werkbalk’. Je digitale lesomgeving is een slide, een blanco scherm dat je voorziet van tekst, beeld, graphics of zelf getekend materiaal – ook weer zeer vergelijkbaar met PowerPoint.
Een les kan dan bestaan uit een reeks slides die je 1 voor 1 aan de leerlingen kan tonen. Aan elke slide kun je digitaal materiaal toevoegen: youtube-filmpjes of kleine functionaliteiten (zoals bijvoorbeeld een rollende dobbelsteen) of een werkende zandloper). Het geheim van de speciale Notebook Smart-software is natuurlijk dat je ook interactieve effecten aan slides kan toevoegen. Denk dan aan een quiz-module: klikken op buttons en bij het goede antwoord schiet je door naar een volgende slide. Dit zelf ontwikkelen van interactief les materiaal is voor de NewBee een brug te ver. Eerst maar snel en doeltreffend leren tekenen op het bord. En natuurlijk de basisvaardigheid: hoe plaats ik afbeeldingen op een slide om een lesonderwerp mee te visualiseren?

Het trekken van een rechte lijn
Je kunt bijvoorbeeld op het digibord handmatig een lijn trekken met de electronische stift.  Met de liniaal-knop kun je echter een lijn kaarsrecht maken. Als beginneling kon ik dat menu in de werkbalk niet zo snel vinden. Maar dat is gewoon een kwestie van veel doen. Zeker een gebruiker met veel computerervaring beheerst de basisvaardigheden van het tekenprogramma snel. Maar het in elkaar zetten van een volwaardige digitale les met interactie vormt voor de gemiddelde leerkracht in het primaire onderwijs een veel te steile leercurve. Het tonen van een pdf of een afbeelding op een slide kan elke leerkracht na een korte instructie wel zelf. Evenals het tekenen op het bord met de elektronische stiften en het bewaren van de lessen.

Tekenen in een foto ter verduidelijking
Tijdens de gastlessen op vrijdagmiddag maakte ik meteen gebruik van de meerwaarde van het digibord. Ik toonde bijvoorbeeld op het digibord een slide met een luchtfoto van de Vesting Naarden. Meteen vroeg een nieuwsgierige leerling: ‘waarom heeft de stad de vorm van een ster met pijlpunten?’.

Als antwoord op die vraag tekende ik met de ‘arrow-tool’ de gekruiste schootsectoren over het getoonde plaatje heen. Niet alleen door het tonen van de luchtfoto maar ook door lijnen in de foto te tekenen, was het vrij abstracte verhaal over de vorm van een verdedigingswerk meteen duidelijk. De stervorm vormt een efficiënte verdediging omdat de schootsectoren elkaar overlappen en de dode hoeken van de statische kanonnen verkleinen.

Inhoud van oude schoolbord wordt uitgeveegd
En daarin schuilt meteen de meerwaarde van het bord ten opzichte van het oude schoolbord. Het elektronische schoolbord onthoudt de tekeningen en teksten die op het bord tijdens een les ontstaan (de ‘slide’ kan bewaard worden; het krijtbord wordt uitgeveegd). Bovendien kan elke juf of meester door middel van plaatjes, filmpjes en animaties een onderwerp visualiseren en ook nog tijdens de les op de plaatjes zelf verder tekenen. De leerkrachten die ik in de gangen sprak over het digibord, noemen het tonen van afbeeldingen (soms een gescande bladzijde van het schoolboek!) en dit ‘aanvullend tekenen’ vooralsnog als belangrijkste voordelen van het bord.

Het tonen van een Youtube-clip van een haardvuur of een video van SchoolTV is natuurlijk nog geen les. Waar haal je nu als leerkracht verantwoord en compleet lesmateriaal vandaan?

Lees verder
>> (2) Lesgeven met het digibord: een vergaarbak aan digitaal lesmateriaal
>> (3) Lesgeven met het digibord: de interactieve Isings
>> (4) Lesgeven met het digibord: het einde van het krijt-tijdperk?