Kendrick Lamar toont zijn demonen in als songs verpakte therapiesessies

🦷🦷🦷🦷🦷
Mr. Morale & The Big Steppers (album)

Toen mijn zoon nog thuis woonde, ergens halverwege de jaren ’10, hoorde ik soms uit zijn kamer – boven het first-person-shooter-game geweld uit – flarden van een rapper met een raar hoog stemmetje. Er klonken, in tegenstelling wat ik gewend ben van de rappers uit mijn jeugd, soms jazzy beats (zelfs gewoon een treurige piano of klassieke strijkers), afgewisseld met het standaard hip-hop werk. Ik stond met belangstelling in de gang te luisteren, naar zo bleek later, Kendrick Lamar, een new kid on the block. Dit was iets nieuws. Al waren die teksten vol met zwarte, urban language nauwelijks te begrijpen voor een witte, oude man… ik was geroerd. Dit hoorde je niet in onze boerderij aan de Noordzee. Hele andere shit dan die pubermuziek van De Jeugd of Osdorper Posse…

Titel:  Mr. Morale & Big Steppers
Beoordeling: ****
Genre: hip-hop
Producent:  Emile Haynie, Bēkon, J.LBS & The Alchemist
Uitzendkanaal: YouTube
Spotify: album

Ook het razendsnelle tempo waarmee deze rapper – als een soort zingende mitrailleur – om zich heen schoot, was opvallend. Aanzwellende strakke beats die weer overgingen in meer mellow en funky. De gekste muziekgenres werden aangetikt die mij in de verte ergens aan deden denken. Het kon zomaar een repeterend deuntje van een Amerikaanse TV-serie zijn, een sample van videogame, een radiointerview met een andere, natuurlijk vermoorde rapper. Kortom: geluiden uit de grote en vuile stad in de VS.
De teksten gingen vooral over verslaving, criminaliteit, armoede, politiegeweld en racisme in ‘the hood’. De veel gehanteerde ‘fuck you’s’, ‘nigga’s’ en ‘bitches’ zorgde voor het perfecte straatgeluid. Althans dat vermoedde ik. Mijn zoon liet er weinig over los. En eigenlijk vond hij het awkward dat ik mij met deze muziek van zijn generatie bemoeide. Naar de betekenis van teksten moest ik helemaal niet vragen. ‘Luister jij nou maar naar Bob Dylan, papa. Dit is hele andere shit!’ En ik droop weer af als boomer, als een oude man die kennelijk gênant jeugdig wil doen. Wel wist ik nog zijn naam en zijn beste album los te krijgen. Zodat ik de muziek eens op Spotify kon checken.
De rapper heette Kendrick Lamar Duckworth. Hij kwam uit een achterbuurt van Compton, een verloederd voorstadje van Los Angeles. Het album To pimp a butterlfy (2015) was ‘sick’. Daarna hoorde ik een hele tijd niets nieuws meer van die rapper uit zijn jongenshol komen.

United in Grief: Mr. Morale & Big Steppers

Totdat ik in mei 2022 een flard van een conversatie opvang in de tram. ‘Kendrick heeft een nummer gedropt,’ klinkt het geheimzinnig. Vroeger spoedde ik mij dan naar de FreeRecord Shop om de cd te halen. Maar nu tik ik op mijn smartphone Lamar in en start het eerste nummer van zijn nieuwe album Mr. Morale & Big Steppers: ‘United in Grief’. Een verrassend kerkkoor zet meteen de toon:

I hope you find some peace of mind in this lifetime
(Tell them, tell ’em, tell them the truth)
I hope you find some paradise (tell them, tell ’em the truth)

Daarna de langzame, dreigende stem van de rapper:

I’ve been goin’ through somethin’
One-thousand eight-hundred and fifty-five days
I’ve been goin’ through somethin’
Be afraid

United in Grief

Eigenlijk vatten deze eerste ‘verses’ het hele album precies samen. De zanger heeft wat meegemaakt (Lamar had jaren een writers block, maakte geen muziek meer en kon ook door COVID-19 geen kant op als artiest) en daarover wil hij vertellen. Uit zijn vorige werk begreep ik dat hij dat doet vanuit verschillende perspectieven, soms door middel van alter-ego’s. Vaak heeft hij het ook gewoon tegen zichzelf en bestrijdt hij al rappend zijn innerlijke criticus. Daarmee geeft hij tekst en ritme aan allerlei haatgevoelens, verlangens en demonen die in zijn gedachtenwereld leven. Hij laat zijn stemhoogte ook variëren naar gelang hoe hij zich voelt. Verontwaardigd en boos is altijd hoog en snel. Relaxed is langzaam en laag. In zijn video-clips en op de album covers zie je hem soms naast de camera staren, alsof hij in een denkbeeldige spiegel kijkt. In zijn songs zijn de ‘niggers, ‘bitches’, ‘you ugly as fuck’ en andere scheldkanonnades niet van de lucht. Vrij schokkend maar ik realiseer mij nu pas dat hij het vaak niet tegen anderen heeft maar tegen zichzelf.

Mr Duckworth als de Bob Dylan van generatie Y

In het vijfde album Mr. Morale & Big Steppers (een dubbel-cd) leerde ik uit de vele recensies op het web, dat Lamar dit keer vooral persoonlijk is. Hij doet in de nummers een zelfonderzoek na 15 jaar rappen. Vol schuldbesef en berouw. En zoekend naar redding. In de song ‘United in Grief’, het openingsnummer kijkt Mr Duckworth (zijn achternaam) in de spiegel en reflecteert over zijn leven als rapper.

Her first brother got killed, he was twenty-one
I was nine when they put Lamont in the grave
Heartbroken when Estelle didn’t say goodbye
Chad left his body after we FaceTimed

De meeste teksten van Lamar zijn overigens niet te begrijpen als je zijn voorgaande werk niet kent. Na wat googlen leerde ik dat Lamont zijn broer is. Chad is een goede jeugdvriend die ook werd vermoord. Net zoals bij de teksten van Bob Dylan kan er heel wat gegist worden naar betekenis. Maar ik vind niet dat dit de pret mag drukken. Net zoals bij Dylan kun je zonder de teksten te begrijpen toch genieten van de muziek. Al vanaf mijn 20ste zing ik heel hard mee met de song ‘The Ballad of Hattie Carroll’ over ene William Zanzinger, zonder te weten wie dat was. Maakt dat uit? Nu staan de verses van Kendrick Lamar ook nog eens vol met urban language. Voor een oude man als ik zijn dat woorden uit een nieuw wereld. Maar ook Bob Dylan had een handje in onbegrijpelijke teksten. Misschien is Lamar in die zin wel de Dylan van generatie Y.

The new Mercedes with black G-Wagon
The “Where you from?”, it was all for rap
I was 28 years young, twenty mill’ in tax
Bought a couple of mansions, just for practice
Five hundred in jewelry, chain was magic

n95

Het is meteen duidelijk. Hier spreekt iemand die zich uit de achterbuurt omhoog heeft gewerkt maar toch, ondanks zijn succes en rijkdom, een pijnlijke leegte ervaart. En deze leegte is niet te vullen met geld en genot. Alle songs van Kendrick Lamar ademen de gespleten tijdgeest van het begin van de 21ste eeuw: de angst om iets te missen maar tegelijk de behoefte om van alles afstand te doen.
In het nummer ‘n95’ wordt dit gevoel briljant vertolkt. De corona-epidemie (n95 is een mondmasker) lijkt de afkeer van luxe-verslaving en het isolement van mensen alleen nog maar versterkt te hebben.

Take off the fake deep
Take off the fake woke
Take off the I’m broke, I care (take it off)
Take off the gossip
Take off the new logic, that if I’m rich, I’m rare (take it off)
Take off the Chanel
Take off the Dolce
Take off the Birkin bag (take it off)
Take all that designer bullshit off

And what do you have? (Bitch)

In verschillende nummers van cd 1. horen we af en toe tapdansers. Dat geluid heeft een functie in het verhaal dat Kendrick wil vertellen met de 2 delen van het album. Ik ben daar overigens achtergekomen door op de briljante site Genius de duidingen te lezen die verschillende fans bij de nummers hebben gezet. “Stop tap-dancing around the conversation” is feitelijk wat psychologen ‘weerstand’ noemen. In deel 1 van het album laat Kendrick herhaaldelijk zijn vriendin zeggen:

You really need some therapy
Real nigga need no therapy, fuck you talkin’ about?

Yeah, well, you need to talk to somebody
Reach out to Eckhart

Fathertime

Eckard Tolle is de schrijver van het mysterieuze zelfhulpboek ‘De kracht van het nu’. In de VS kreeg hij vooral bekendheid na zijn TV-optreden bij Oprah Winfrey. In deel 2 horen we tussen de nummers zijn rare, Duits-Engels stemmetje zijn beruchte uitspraken doen over de oorzaken van psychisch leed. Het album van Lamar is in die zin een zelfonderzoek. Zo is er duidelijk een scheiding tussen de nummers van deel 1 (ontkenning en bewustwording: ‘I grief different’) en de nummers van deel 2 (met de billen bloot en doorbraak), te beginnen met een van de mooiste nummers van het album: count me out.

On this dark road
(Mr. Duckworth!) (= stem van Eckhard Tolle)
All of these hoes make it difficult

Session ten, breakthrough

Count me out

In deel 2. gaat Kendrick Lamar aan de slag met de gevolgen van zijn afkomst (generaties gediscrimineerde tot slaafgemaakten die nog steeds kansloos buiten de maatschappij staan in de sloppenwijken van de VS), zijn onvermogen om de rol van messias te spelen ten opzichte van zijn fans nu hij succes heeft (nr ‘Crown:’ you can ‘ t please everyone, I even cant please my self), zijn ‘daddy issues’ en natuurlijk verslaving aan seks, vreemdgaan en luxe die als een rode draad door zijn leven lopen. Want niets menselijks is hem vreemd natuurlijk.
In deel 2 gaat hij ook met zijn demonen aan de slag (get your demons straight) en wordt hij gekweld door innerlijke stemmetjes die zijn rap voortdurend verstoren en naar een ander niveau brengen. In die zin is zijn muziekstijl ideaal om zijn ‘fleeting thoughts’ en stemmingswisselingen te vertolken. Het klinkt allemaal zo dicht op de huid (althans bij mij) dat de hoogte- en dieptepunten in zijn leven je niet onberoerd kunnen laten.

De rapper leert over zijn leed van Eckhart Tolle:

If you derive your sense of identity from being a victim.
Let’s say, bad things were done to you when you were a child.
And you develop a sense of self that is based on the bad things that happened to you (=stem van Eckhard Tolle)

People get taken over by this pain-body
(Ooh-ooh-ooh, da-da)
Because this energy field
(Ooh-ooh-ooh, da-da)
that almost has a life of its own
(Ooh-ooh-ooh, da-da)
It needs to
(Ooh-ooh-ooh, da-da),
periodically, feed on more unhappiness

Savior Interlude

Tolle beschouwt op een meta-niveau dit pijnlichaam van ‘native en black americans’ als een collectieve pijn van generaties die nog steeds doorwerkt in het nu.

Kendrick Lamar legt zichzelf uit aan Sinterklaas

In de laatste nummers van deel 2 relativeert Kendrick Lamar nog sterker zijn rol als redder van de zwarte gemeenschap en de pogingen van zijn fans om hem als een god te zien. Ook benadrukt hij zijn eigen gebreken en schaamt zich niet voor de prioriteiten die hij stelt in het leven.
Hij kiest voor zichzelf (I choose me , I’m sorry) en ware liefde is niet je gezicht redden maar onvoorwaardelijk.

I realized, true love’s not savin’ face
But unconditional

I trust you’ll find independence
If not, then all is forgiven

Sorry I didn’t save the world, my friend
I was too busy buildin’ mine again

Mirror

Tand des Tijds en Kendrick Lamar

Mr. Morale & The Big Steppers van Kendrick Lamar is al met al een intrigerend album met een groot engagement. De teksten worden omlijst met onderscheidende beats ten opzichte van wat er in hiphop-land normaal verschijnt. De melodieën en tempo volgen de emotie van de rapper. Het is een waardevol kunstwerk met eeuwigheidswaarde. Over 50 jaar zal men deze muziek nog luisteren.

Marlin zegt: 5 tanden.

🦷🦷🦷🦷🦷